در برخی موارد، دندانهایی که معالجه ریشه شدهاند، درمانشان با موفقیت همراه نیست و توصیه میشود برای اینکه نقایص درمان قبلی رفع شود مجددا تحت درمان قرار گیرند. در برخی موارد، حین کار برای دندانپزشک مشکلهایی ایجاد میشود یا به علت ساختمان، آناتومی و شکل دندان در ریشهها کار ایدهآل انجام نمیشود. بنابراین ممکن است درمان اولیه ناموفق باشد. همچنین ممکن است به علت عفونت قبلی ریشهها، ضایعه در انتهای ریشه شکل بگیرد که در این صورت دندان با تشخیص دندانپزشک کاندیدای درمان مجدد خواهد شد. در برخی موارد با وجود درمان ایدهآل نتیجه درمان موفقیتآمیز نیست و به عبارت بهتر درمان با شکست مواجه میشود. در این صورت ممکن است دندانپزشک متخصص تصمیم بگیرد مجددا دندان را تحت درمان قرار دهد یا اینکه جراحی کند. همچنین در صورتی که دندانی درمان شده باشد و پرکردگی تاج آن تخلیه شده باشد با نظر دندانپزشک مجددا تحت درمان قرار میگیرد
حتی اگر درمان اولیه درست انجام شده باشد ولی ترمیم مناسب تاج انجام نشده باشد یا پانسمان برای مدت بیش از 2 هفته افتاده باشد لازم است درمان مجدد انجام شود. چون محیط دهان بسیار آلوده است و میکروبهای زیاد و متنوعی در محیط دهان و بزاق وجود دارد. اگر تاج دندان ترمیم نشود، ارتباط بین محیط دهان و کانال دندان وجود دارد. در آزمایشهای مختلف ثابت شده که اگر تاج دندان ترمیم نشود باوجود درمان ریشه مناسب، میکروبها ظرف 2 تا 3 هفته مجددا کانال را آلوده میکنند. به همین دلیل و به خصوص در مواردی که دندان درمان ریشه شده احتیاج به روکش دارد، لازم است با نظر دندانپزشک درمان مجدد ریشه انجام شود.
درمان مجدد ریشه چه مراحلی دارد؟
در مرحله اول ، پس از برداشتن پوسیدگی و ترمیمهای قبلی ، از تاج دندان مسیری جهت ورود به فضای داخل دندان و كانالها ایجاد میگردد.
در مرحله دوم ، تمام مواد پر شده قبلی در كانالها را توسط وسائل باریك سوزن مانندی ( بنام فایل ) خارج نموده و پس از نفوذ تاانتهای كانال در صورت امكان سراسر ریشه را توسط این وسایل از سایز كوچك به بزرگ تمیز و پاكیزه می كنیم.
در مرحله سوم ، با مواد مخصوص صورتی رنگی ( به نام گوتا پركا ) ، كانال تمیز و پاكیزه شده را پر و مسدود میكنیم تا میكروبها نتوانند در این فضاها وارد شوند.
در تمام مراحل فوق ، طول كاركرد وسایل بكار برده شده تا انتها كانال توسط رادیوگرافی و وسایل دیجیتالی كنترل می گردد و در نهایت تاج دندان ، پانسمان شده و جهت ترمیم و یا روكش كردنِ دندان به دندانپزشك مربوطه ارجاع می گردید
اصطلاح غلط عصب كِشی یا عصب كُشی تنها اقدامی كم و جزئی از مراحل فوق می باشد و لفظ درمان مجدد ریشه (ری اندو) اصطلاح صحیح می باشد.
آیا دندانی كه به درمان مجدد ریشه نیاز دارد لزوما دردی احساس می كند؟
خیر. از آنجاییكه این دندان پیش از این عصب كشی شده است و اعصاب دندان خارج شده اند ممكن است فرد دردی احساس نكند اما نداشتن درد به معنای سلامتی كامل دندان نیست. البته در مواردی ممكن است عفونت داخل كانال ها چنان زیاد باشد كه وارد استخوان شود و با از بین بردن بافت استخوانی و بافت های مجاور برای بیمار تولید درد نماید. بهترین راه پیشگیری از چنین وضعیتی كنترل های دوره ای با رادیوگرافی توسط دندانپزشك می باشد.
میزان موفقیت درمان مجدد ریشه چقدر است؟
در کل، میزان موفقیت درمان ریشه از درمان اولیه کمتر است اما به شرایط شخص و درمان قبلی نیز بستگی دارد. در مواردی که در درمان قبلی به ساختمان ریشه و شکل کانال صدمه نخورده است کار راحت صورت میگیرد و نتیجه درمان هم معمولا مطلوب است اما در بعضی موارد اشکالهایی ایجاد شده است که یا به سختی رفع میشود یا اصلا امکان رفع آن مشکل وجود ندارد. در این موارد نتیجه درمان مورد سوال است.
کنترل نتیجه درمان بین 6 ماه تا 2 سال انجام میشود. در طول این مدت و پس از درمان نیز لازم است معاینه کلینیکی به وسیله دندانپزشک انجام گیرد و مشاهدات و علایم مورد بررسی قرار گیرد، به این معنی که دندانپزشک مطمئن شود که دندان مشکل ندارد و فاقد درد و عفونت است. همچنین ضرورت دارد با توجه به شرایط دندان بهصورت دورهای از دندان رادیوگرافی تهیه شده و ضمن مقایسه تشخیص داده شود. به عبارت بهتر، معاینه دندان و دهان پس از 2هفته و گرفتن رادیوگرافی 6 ماه، 1 سال و 2 سال پس از درمان توصیه میشود.
اگر درمان مجدد با شكست مواجه شود چه راه حلی وجود دارد؟
در اکثر موارد میتوان برای نجات دندان جراحی پریاپیکال را انجام داد البته نتیجه درمان جراحی نیز تضمین شده نیست و احتمال عدم موفقیت وجود دارد. در اصل درمان مجدد و جراحی پریاپیکال تلاش برای حفظ دندان است و در این دو درمان نیز احتمال شکست وجود دارد بنابراین بیمار ضمن آگاهی باید ریسک عدم موفقیت درمان را قبول کند.
در برخی موارد، این امکان وجود دارد که بدون درمان مجدد کار جراحی پریاپیکال انجام شود. بنابراین اندودانتیست میتواند جراحی پریاپیکال را به بیمار پیشنهاد دهد و در صورت رضایت بیمار جراحی پریاپیکال انجام شود. در صورتی که بیمار به هیچکدام از دو راه برای درمان راضی نباشد قاعدتا راهی جز خارج کردن دندان وجود ندارد.خوشبختانه امروزه با رایج شدن درمان ایمپلنت جایگزین کردن دندانها راحتتر شده است هر چند که این درمان نیز شرایط و مشکلات مخصوص به خود را دارد اما دندانپزشکان و بیماران ترجیح میدهند دندانهای مشکوک را خارج کرده و با ایمپلنت جایگزین کنند.